U dva “Sahiha” se prenosi od Imrana bin Husajna radijelahu anhu da je Vjerovjesnik salallahu alejhi ve sellem, rekao: “Stid uvijek dolazi sa hajrom”, a u predaji kod Muslima rahimehullah stoji: “U stidu je sav hajr.”
El-Maverdi rahimehullah kaže: “Znaj da se stid kod čovjeka može naći u tri oblika:
1. Stid od Allaha Uzvišenog, koji biva izvršavanjem Njegovih naredbi i ostavljanjem onog što je zabranjeno.
2. Stid od ljudi koji biva izbjegavanjem ezijeta i neispoljavanjem ružnog.
3. Stid od sebe samog koji biva s čednošću i čuvanjem samoće i tajnosti.
Kada se stid insana upotpuni na sva tri načina, tada su se u njemu upotpinili uslovi koji vode u stanje hajra, a istovremeno nestali razlozi šera. Isto tako postaje poznat po fadlu (plemenitosti) i spominjan po dobru.”
Prenosi se od Muaza radijelahu anhu da mu je Vjerovjesnik salallahu alejhi ve sellem, rakao: “Stidi se Allaha kao što se stidiš uglednog čovjeka iz tvoje porodice.”
Ovo je taj razlog koji obavezuje strah od Allaha azze ve džel, u tajnosti.
Ko zaista spozna da ga Allah subhanehu ve te ‘ala vidi gdje on bio i da On zna njegovu unutrašnjost i vanjštinu, tajnost i javnost i to osjeća kada je u samoći, to će neminovno razultirati ostavljanjem grijeha u tajnosti.
Ko bude obožavao Allaha azze ve džel, osjećajući Njegovu blizinu, ili osjećajući da On Uzvišeni bdije nad njim, taj čovjek je dobio ljepotu Islama. On neminovno mora ostaviti sve ono što ga se ne tiče, a da se zanima s onim što ga se tiče u Islamu. Uistinu, od ove dvije stvari proizilazi stid od Allaha azze ve džell i ostavljanje svega onog čega se stidi.
Poslanik salallahu alejhi ve sellem, savjetovao je Muaza radijelahu anhu da se stidi Allaha azze ve džell kao što se stidi dobrog i uglednog čovjeka iz svoje familije.
Imam Ahmed i Et-Tirmizirahi rahimehullah prenose merfu-predaju od Ibn Mesuda radjelahu ahu, u kojoj stoji: “Stid od Allaha Uzvišenog je da čuvaš glavu i ono što ona posjeduje, da čuvaš stomak i ono što je u njemu, da se sjećaš smrti i iskušenja – ko to bude radio taj se, doista, istinski stidi Allaha.”
Neki su rekli: “Stidi se Allaha džele ve ‘ala shodno tome koliko je On Uzvišeni blizu tebi: boj se Allaha džele ve ‘ala onoliko koliko On Uzvišeni ima moći nad tobom.”
Neki znalci su rekli: “Kada progovoriš sjeti se da te Allah džele ve ‘ala čuje; kada ćutiš sjeti se da te Allah džele ve ‘ala vidi.”
U veličanstvenom Kur’anu je došao išaret koji ukazuje na ovo značenje na mnogim mjestima:
وَلَقَدْ خَلَقْنَا الْإِنسَانَ وَنَعْلَمُ مَا تُوَسْوِسُ بِهِ نَفْسُهُ ۖ وَنَحْنُ أَقْرَبُ إِلَيْهِ مِنْ حَبْلِ الْوَرِيدِ
إِذْ يَتَلَقَّى الْمُتَلَقِّيَانِ عَنِ الْيَمِينِ وَعَنِ الشِّمَالِ قَعِيدٌ
مَّا يَلْفِظُ مِن قَوْلٍ إِلَّا لَدَيْهِ رَقِيبٌ عَتِيدٌ
“Mi stvaramo čovjeka i znamo šta mu duša njegova šapće,jer Mi smo njemu bliži od vratne žile kucavice. Kad se dvojica sastanu i sjednu jedan sa desne, a drugi s lijeve strane, on ne izusti ni jednu riječ, a da pored njega nije prisutan onaj koji bdije.” (Kaf, 16-18)
El-Džunejd radijelahu anhu je upitan čime se potpomaže da bi se oborio pogled pa je odgovorio: “Treba da znaš da je Allahov azze ve džel pogled brži tebi nego li tvoj pogled ka onome što gledaš!”
Ebu El-Dželd radijelahu anhu je rekao: “Uzvišeni Allah je objavio nekom od svojih vjerovjesnika: ‘Reci svom narodu: šta je vama, skrivate grijehe od Mojih stvorenja, a pokazujete ih Meni; ako vi smatrate da Ja vas ne vidim, pa onda vi Meni činite širk, a ako vi smatrate da vas Ja vidim, pa zašto se onda više bojite stvorenja od Mene?’ “
Oblici osjećaja stida od Allaha
-Zar se ne stidiš Allaha azze ve džell., zbog toga što te On vidi dok ti griješiš prema Njemu?
-Zar se ne stidiš Allaha azze ve džell., zbog toga što On vidi tvoje srce kako je ono zauzeto s nečim mimo Njega, a ti stojiš pred Njim u namazu?
-Zar se ne stidiš Allaha azze ve džell., zbog toga što izgovaraš neku riječ a da za nju u svom srcu nemaš sljedeću misao: da li me Allah posmatra?
-Zar se ne stidiš Allaha azze ve džell., zbog toga da On u tvom srcu vidi mržnju i prijekor koji nosiš prema svojoj braći muslimanima?
-Zar se ne stidiš Allaha azze ve džell., zbog toga da On u tvom srcu vidi glumu i pretvaranje radi stvorenja?
-Zar se ne stidiš Allaha azze ve džell., zbog toga da On u tvom srcu vidi veličanje i uvažavanje stvorenja koje je veće nego li veličanje i uvažavanje Stvoritelja?
-Zar se ne stidiš Allaha azze ve džell., da činiš nešto u tajnosti a čega bi se stidio da to radiš javno?
-Zar se ne stidiš Allaha azze ve džell., da tvoja vanjština bude suprotna od onoga što nosiš u sebe?
-Zar se ne stidiš Allaha azze ve džell., onda kada te On doziva u zadnjoj trećini noći. ” Da li ima onog koji traži nešto pa da mu udovoljim, da li ima onog koji traži oprost da mu oprostim” – dok ti spavaš u krevetu?
Kako stičemo stid od Allaha
-Putem spoznaje Allaha subhanehu ve te ‘ala, spoznaje Njegove veličine i blizine Njegovim robovima, Njegovog bdijenja nad njima, Njegovog znanja o onome što oči gledaju i prsa skrivaju.
Ovo su najuzvišeniji sifati imana.
-Nekad se stid od Allaha azze ve džell, realizuje u čovjeku tako što čovjek spoznaje Njegove raznovrsne blagodati i vidi svoju manjkavost u zahvaljivanju na istima.
-Imam Ahmed rahimehullah je često citirao stihove:
“Kad se budeš jednog dana osamio ne reci: ‘osamio sam se’,
već kaži: ‘iznad mene je onaj Koji bdije’.
I nikako ne smatraj da te je Allah zanemario makar jedan tren
A ni to da ono što je skriveno se od Njega ne krije.”
-Imam ibn Es-Semak rahimehullah je ispjevao stihove:
“O notorni griješniče! Zar se ne stidiš?
Allah je u samoći drugi s tobom…
Obmanut si ostavljanjem Gospodara tvoga
I Njegovim pokrivanjem tvojih loših djela.”
Vrste stida od Allaha
Ibn El-Kajjim rahimehullah ih nabraja:
1. Stid griješenja. To je stid onoga ko počini grijeh kao stid Adema alejhi sellam onda kada je pobjegao u Džennet, a Uzvišeni Allah mu je rekao: “Zar bježiš od Mene, o Ademe?” Adem alejhi sellam odgovori: “Ne o Gospodaru , već se stidim Tebe.”
2. Stid manjkavosti. To je stid onoga ko ne obožava Allaha istinski kao meleci koji veličaju Allaha azze ve džel, i noću i danju i ne prestaju, pa kada nastupi Kijametski dan, reći će: “Slavljen neka si Ti! Nismo Te istinski obožavali!”
3. Stid veličanstvenosti. To je stid koji rezultira uvažavanjem i veličanjem Uzvišenog Allaha, onoga koji posjeduje apsolutnu vlast. To je i stid spoznaje, pa shodno tome koliko je spoznaja roba o njegovom Gospodaru toliko biva i njegov stid od Njega, kao stid Vjerovjesnika salallahu alejhi ve sellem, kada doziva Uzvišenog Allaha pa kaže: “Ne mogu Te hvaliti onako kako Tebi dolikuje – Ti si onako kao što si Sebe pohvalio.” (Ahmed)
4. Stid poniznosti i osjećaja nemoći. To je kada se rob stidi svog Gospodara kada traži od Njega svoje potrebe tako što ponizuje sebe i iskazuje nemoć svoje duše. U jednom israilijatu stoji da je Musa alejhi sellam, rekao: “O Gospodaru , doista mi se nekada javi neka dunjalučka potreba pa se postidim da to zatražim od Tebe” – a Uzvišeni Allah mu odgovara: “Traži od Mene makar to bila i so za tijesto ili sijeno za ovcu.”
Ovaj vid stida može imati dva uzroka: jedan od njih je da onaj koji dovi smatra sebe bezvrijednim, a svoje grijehe i greške ogromne. Drugi je da smatra i osjeća veličinu Onoga kome dovi (tj. Allahu azze ve džell).
5. Stid voljenja je stid onoga koji voli od Voljenog – Allaha azze ve džell.
6. Stid robovanja. To je stid roba koji sluša i pokorava se svom Gospodaru i ne odbacuje Njegove naredbe. To je stid koji je sastavljen od ljubavi i straha pa njegovo robovanje Njemu neophodno obavezuje stid od Njega.
7. Stid čovjeka samog sebe. To je stid plemenitih, ponosnih, visokih duša. Oni se stide da budu zadovoljni sa manjkavošću i prihvatanjem poniženosti i dolaze do stepena da se stide samih sebe.
8. Stid osjećaja nezahvalnosti na Allahovim azze ve džele blagodatima prema tebi. Ova vrsta stida biva tako što ti osjećaš da te Allahove azze ve dželle blagodati obilato zasipaju i okružuju – tako ti ne znaš kako da Mu zahvaljuješ, pa se zbog toga stidiš Njega Uzvišenog.
Povezani clanak https://www.stazomislama.com/vrijednost-stida/
Šejh Halid b. Abdur-Rahman El-Husejnan rahimehullah
Dersovi odgoja iz hadisa Vjerovjesnika